Mapa traktu kaliskiego z 1825 roku, odnaleziona ostatnio w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie, ukazuje dość dokładnie przebieg ówczesnych traktów komunikacyjnych przez Kutno.
Mapa traktu kaliskiego z 1825 roku
Przebieg traktów przez Kutno widoczny jest również na mapie Gilly – Crona z 1803 roku. W 1826 roku po kilku pożarach miasta, w tym szczególnie dotkliwym w 1808 roku dokonano nowej regulacji zabudowy miejskiej i wytyczono nowe ulice i place. Dość wyraźnie zmieniono wówczas przebieg najstarszego, średniowiecznego traktu komunikacyjnego wiodącego przez Kutno, z Poznania i Łęczycy na Mazowsze. Wytyczono nową ulicę do Krośniewic (dziś ul Mickiewicza) przez tereny osady Rataje.
Mapa Gilly – Crona z 1803 roku
We wsi kutnowskich z 1695 roku: „młyn wodny o jednym kole stary na rzece, z którego prowenta ad praesens dają fl. 60. Gościniec, gdzie Łapiński mieszka, w którym obora nowo zbudowana…”. Za młynem jeden trakt wiódł przez wieś Piaski wzdłuż Ochni dalej na Pomorze przez Lubień i Kłubkę. Trakt mazowiecki biegł dalej na wschód równolegle do nurtu rzeki (obecnie ul. Narutowicza, Kilińskiego, Podrzeczna, Warszawskie Przedmieście) w kierunku Łowicza.
Na wysokości dzisiejszego Ronda „Solidarności” znajdował się teren dworski ze starym zamkiem na kopcu, dworem i zabudowaniami ratajskimi. Teren ten od czasów średniowiecza był wykorzystywany gospodarczo na potrzeby fortalicji, a później dworu właścicieli (osada służebna Rataje). W inwentarzu z 1695 r. podane są takie budynki jak: browar, suszarnia słodu, gorzelnia, stodoła, obora, komory, mieszkanie piekarza, młyn koński, kuźnia itp.
Trakt na Mazowsze Płockie zapewne zyskał na znaczeniu w czasach Władysława Hermana w II poł. XI wieku, gdy Płock stał się główną siedzibą władcy państwa polskiego. Stopniowo zagospodarowywano lesiste pogranicze Puszczy Gostynińskiej, a na północ od Kutna, zaczęły powstawać pierwsze wsie np. Sieciechów. Lokalizacji wsi wyznacza jednocześnie przebieg traktu. Jego początek w Kutnie stanowiła dzisiejsza ul. Kościuszki i ul. Teatralna.
Dubów, na południowy – zachód od Kutna, łączyły się dwa trakty z Poznania i Łęczycy. Na mapach z XVIII wieku i z początków XIX w. na zachód od miasta widoczne jest rozlewisko rzeki Ochni zakończone groblą, przez którą prowadził dalej trakt na północ i wschód. Przy grobli znajdował się młyn wodny, zwany „Dybowskim”, wymieniony w inwentarzu dóbr.
Schematycznie naniesione dawne trakty przebiegające przez Kutno